Toekomst voor de kerk

Wat is een kerkenvisie?

Een kerkenvisie is een strategische visie op de toekomst van kerkgebouwen, waarvan het opstellen  gebeurt in dialoog tussen de burgerlijke gemeente, kerkeigenaren, inwoners en erfgoedorganisaties.

Kerkgebouwen zijn dragers van betekenis en zingeving op verschillende niveaus en voor verschillende partijen, religieus en profaan, individueel en collectief. Een kerkenvisie stelt eigena­ren, overheden en betrokkenen in staat te anticiperen op de komende veranderingen ten aanzien van functie, gebruik en eigendom van de kerkgebouwen. Men gaat met elkaar in gesprek over de toekomst van álle kerkgebouwen in hun gemeente. Monumentaal en niet-monumentaal, nieuw en oud. Welke blijven er als kerk fungeren, welke kerkgebouwen worden geschikt gemaakt voor nevengebruik en welke leegstaande gebouwen krijgen een andere functie? Maar ook kunnen partijen afspraken met elkaar maken over de wijze waarop men met elkaar het gesprek aangaat als er kerken gesloten of verkocht worden.

Hoe betaal ik een kerkenvisie ?

In de jaren 2019-2021 biedt het ministerie van OCW ondersteuning om een kerkenvisie op te stellen. Via een decentralisatie uitkering worden aan gemeenten middelen beschikbaar gesteld, die gebruikt kunnen worden om in samenwerking met de verschillende betrokken partijen tot een integrale kerkenvisie te komen. Er doen uiteindelijk 240 gemeenten mee. Zo wordt met elkaar nagedacht over de toekomst van meer dan 75% van alle kerkgebouwen in Nederland.

Welke vorm heeft een kerkenvisie?

Een kerkenvisie is vormvrij. Het varieert van beleidsnota tot helpdesk, en van procesafspraken tot principelijnen. Maar hoe kies je de juiste vorm voor je visie? Eigenlijk is het afronden van de kerkenvisie het begin van het échte verhaal. De vorm van je kerkenvisie is vooral afhankelijk van het aantal kerkgebouwen, de opgave die er ligt en wat je ermee wilt doen nadat je hem gemaakt hebt. Wil je in gesprek blijven met kerkeigenaren? Dan past daar misschien een gestructureerd kerkenoverleg bij. Maar wil je plannen faciliteren, dan kies je misschien wel voor een helpdesk. Veel gemeenten zullen uitkomen op een combinatie van verschillende vormen. Belangrijk is om je als gemeente samen met de eigenaren en andere partijen de ruimte te gunnen om de beste vorm te laten ontstaan tijdens proces.

Klik hier voor de nieuwste Factsheet over kerkenvisies (bron: Programma Toekomst Religieus Erfgoed, juni 2021).