Diensten
Het laatste nieuws
No items found.
Een monument is een gebouw of bouwwerk met cultuurhistorische of wetenschappelijke waarde. In Nederland bestaan verschillende typen monumenten en beschermde gebieden:
Unesco Werelderfgoed bestaat uit culturele en natuurlijke, gebouwde en ongebouwde zaken van wereldwijd uitzonderlijke betekenis. Werelderfgoed wordt van zo'n grote universele waarde beschouwd dat het voor het nageslacht bewaard moet blijven. Volgende generaties moeten het in zo goed als ongewijzigde toestand kunnen zien. Er zijn tien Nederlandse Unesco ‘sites’. Twee liggen (deels) in Fryslân:
Ook staat het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker op de nominatie voor de status Unesco Werelderfgoed. De voorbereiding hiervan vergt veel inspanning en tijd. In juni 2020 is het Charter getekend waarmee de gemeente Waadhoeke en de provincie Fryslân de steun voor de Werelderfgoednominatie van het Planetarium vastleggen. Hierna zal de Nederlandse Staat het nominatiedossier officieel moeten indienen. In het voorjaar van 2023 hoopt het Planetarium officieel op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO te worden bijgeschreven.
Meer informatie is te vinden op de website Werelderfgoed Nederland
Een rijksmonument is een gebouw of bouwwerk dat door cultuurhistorische waarde en schoonheid van nationaal belang is. De Rijksoverheid beschermt rijksmonumenten met als doel de monumentale waarde ervan te behouden. Rijksmonumenten vallen onder de Erfgoedwet en zijn ingeschreven in het Monumentenregister.
Dit register is in te zien via de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Beschermde stadsgezichten en dorpsgezichten zijn gebieden met beeldbepalende gebouwen met historische karakteristieken. Voor deze gebieden gelden aparte regels. Zo is een bestemmingsplan voor een beschermd stadgezicht of dorpsgezicht veel gedetailleerder dan een normaal bestemmingsplan. Binnen een beschermd stadsgezicht of dorpsgezicht hoeft niet elk pand een monument te zijn. Beschermde stadsgezichten en dorpsgezichten vallen onder de Erfgoedwet. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed staan alle beschermde gezichten van Nederland
De provincie Fryslân kent geen provinciale monumenten.
De provincie heeft een inventarisatie gedaan van jonge bouwkunst (tussen 1850 en 1940), het Monumenten Inventarisatie Project (MIP, 1992). De geïnventariseerde adressen staan genoemd als ‘jongere bouwkunst’ bij het thema ‘bouwhistorie’ op de Cultuurhistorische Kaart Fryslân. Een aantal van de geïnventariseerde panden en objecten is van nationaal belang gevonden en als resultaat van het Monumenten Selectie Project aangewezen als rijksmonument (MSP, 2000). De bouwwerken die geen rijksmonument geworden zijn, maar wel in het MIP zijn geïnventariseerd, hebben in principe geen beschermde status. Er zijn wel gemeenten die naar aanleiding van het MIP een selectie van bijzondere historische bouwwerken hebben aangewezen als gemeentelijk monument.
Bij gemeentelijke monumenten gaat het om historische bouwwerken die voor de gemeente op belangrijk zijn. De adressen op de gemeentelijke lijst worden beschermd op basis van een gemeentelijke monumentenverordening. In Fryslân hebben diverse gemeenten al een gemeentelijke lijst en in meerdere gemeenten wordt gewerkt aan het opstellen van zo'n lijst. Aan deze bescherming wordt soms door de gemeente een subsidie voor instandhouding gekoppeld. Voor informatie over gemeentelijke monumenten verwijzen wij u naar de gemeente.
Monumintehûs Fryslân: samenwerkingsverband van Friese monumenteninstellingen.
